Żywienie osób starszych – ogólne zasady

Prawidłowo skomponowana dieta jest czynnikiem sprzyjającym długowieczności oraz poprawiającym jakość życia. Szczególnie odnosi się to do osób starszych, które doświadczają zmian fizjologicznych związanych z naturalnymi procesami starzenia się organizmu i dodatkowo są bardziej narażone na rozwój niezakaźnych chorób przewlekłych. Mówiąc o żywieniu seniorów należy pamiętać, że jest to heterogeniczna grupa populacyjna wobec, której trudno sformułować uniwersalne zasady zdrowego odżywiania. Wynika to z różnic w stanie zdrowia, sytuacji socjalno-ekonomicznej czy zakorzenionych nawyków. Nie ulega jednak wątpliwości, że wraz z wiekiem zmienia się zapotrzebowanie na energię i poszczególne składniki odżywcze. Dostarczenie odpowiedniej ilości kalorii, witamin, minerałów, antyoksydantów czy płynów jest niezbędne do zachowania odpowiedniego stanu odżywienia a przez to poprawy zdrowia i jakości życia. Dieta seniora musi uwzględniać:

• Niższe niż przypadku osoby młodej zapotrzebowanie na energię- należy szacować je indywidualnie w odniesieniu do wieku, płci, masy ciała, wzrostu i stanu zdrowia
• Węglowodany, jako podstawowe źródło energii- powinny one dostarczać 50-70% dziennej porcji kalorii, należy spożywać produkty będące źródłem cukrów złożonych takie jak kasze, ryż, makaron, pieczywo, (jeśli to możliwe w formie pełnoziarnistej)
• Zdrowe źródła tłuszczy takie jak oleje roślinne (szczególnie lniany i rzepakowy) spożywane na surowo i jeśli pozwala na to stan uzębienia orzechy oraz pestki (można podawać je w formie zmielonej)
• Odpowiednią ilość pełnowartościowego białka pochodzącego z źródeł takich jak chude mięso, nabiał, jaja lub nasion roślin strączkowych
• Kilka porcji warzyw i owoców dziennie w formie gotowanej i jeśli to możliwe surowej, które dostarcza witamin, minerałów oraz innych substancji aktywnych
• Właściwą ilość płynów

Podkreśla się potrzebę ograniczenia spożycia soli oraz źródeł nasyconych kwasów tłuszczowych takich jak masło, tłuste mięsa czy nabiał, jako jeden z ważniejszych elementów profilaktyki nadciśnienia i miażdżycy. Aby zapewnić osobie starszej właściwą ilość wszystkich substancji odżywczych konieczne jest przygotowywanie odpowiednio smakowitych dań i podawanie posiłków w sposób atrakcyjny.

1. Jarosz M.: Żywienie osób w wieku starszym. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2008
2. Jarosz M.: Praktyczny Podręcznik Dietetyki. Warszawa, Instytut Żywności i Żywienia, 2010
3. Brończyk-Puzoń A., Bieniek J: Żywienie osób starszych na podstawie nowelizacji norm żywienia Instytutu Żywności i Żywienia dla populacji polskiej z 2012 roku. Nowa Medycyna 2013; 4:151-155